airborne-militairen in natuurgebied de Kampina
Een kleine samenvatting van een landing te vroeg.
In de middag van 18 September 1944, dag twee van operatie Market Garden, passeerde een zeer groot armada van transportvliegtuigen met daarachter zweefvliegtuigen Brabant vanuit het westen. Tussen Oisterwijk en Haaren werden voor de ogen van de vele toeschouwers plots enkele zweefvliegtuigen in de lucht ontkoppelt van hun sleepvliegtuigen en die vervolgens in een duikvlucht naar beneden doken en verdwenen achter de bomen. Later die dag bleek dat de toestellen waren geland tussen Oisterwijk en Boxtel, aan de rand van natuurgebied de Kampina.
De bewoners van Oisterwijk die de gebeurtenissen van die dag voor hun ogen zagen voltrekken dachten dat de bevrijding van Nederland ophanden was, en dat ze binnen enkele uren bevrijd zouden zijn. Helaas was dat niet het geval maar waren de zweefvliegtuigen, die elk geladen waren met airborne-militairen (luchtlanding soldaten) te vroeg afgeworpen en landde hierdoor op de verkeerde plek. Eenmaal aan de grond kregen de airborne-militairen geen toestemming van hun commandant om door de vijandelijke linie naar hun oorspronkelijke landingsgebied bij Eindhoven en Veghel op te trekken. In plaats daarvan verscholen de airborne-militairen zich in de omgeving van de Kampina, ver weg van hun zweefvliegtuigen. De groep bestond uit een dertigtal Amerikaanse airborne-militairen van de 101ste Airborne Divisie. Het plaatselijke verzet van Oisterwijk en Boxtel waren in staat contact te leggen met de militairen en hielpen hen later aan een goede schuilplaats in de Kampina. Ver van hun landingszone werden ze vlak bij een ven in grote gecamoufleerde kuilen ondergebracht in het gebied genaamd Huisvennen. Door gebruik te maken van tentzeil en takkenbossen als dakbedekking werden hun onderkomen's voor langere tijd gecamoufleerd.
Het belangrijkste voor het verzet was nu om deze manschappen te voorzien van voldoende eten en drinken. Dat bleek een vrij lastige taak te zijn gezien de schaarste aan voedsel onder de burgerbevolking. Toch wisten ze wat voedsel te verzamelen, en werd er zelfs een in stukken gesneden varken in melk containers naar de airborne-militairen toe te brengen. Dit alles werd door de verzetsmensen vermomd als boer op de fiets weggebracht. Ook boeren uit de omgeving droegen zorg aan het doorsluizen van proviand waardoor een heuse voedsellijn ontstond van en naar hun boerderijen. Op enig moment voorzag een bakker uit Oisterwijk hen per dag zelfs van tal van broden, en een ander leverde weer ponden schaarse boter. Ook een bakker uit Boxtel leverde manden vol brood, maar zelfs met die hoeveelheden was er voor de hongerige militairen nog een te kort aan eten.
Iets meer in de richting van ‘s-Hertogenbosch kwamen ook enkele zweefvliegtuigen voortijdig neer waarvan twee dicht bij het dorp Vught. Een zweefvliegtuig met 13 airborne-militairen en een kleine mortier kwam neer op landgoed Bergenshuizen. Het toestel, een Amerikaans CG-4A Waco zweefvliegtuig, werd bestuurd door de Amerikaanse piloot F/O. Chester Ritter. Het ander toestel lande een dag later op een steenworp afstand van die van Ritter. Alle bemanningsleden overleefden de noodlandingen en hielden zich een tijdje schuil op het landgoed tot verzetsman Marinus Verhagen uit het dorp Esch hen vond en ze naar hun makkers in de Kampina bracht.
Interessant aan dit verhaal: Van het zweefvliegtuig van piloot F/O. Chester Ritter werden de wielen en een deel van het geraamte jarenlang op een boerderij in de omgeving bewaard. De wielen deden zelfs nog dienst als onderstel voor een platte wagen van boer Joseph Hooijman die op landgoed Bergenshuizen een boerderij bewoonde. Later ging de platte wagen door naar boer Albert Peijnenburg in Esch waar de wagen vervolgens dienst deed als hooiwagen. Het geraamte van de Waco glider werd jarenlang gebruikt door Esschenaar Jos van Esch, die het geheel betimmerd met planken en als hok voor pasgeboren kalveren gebruikte. Tegenwoordig zijn de stukken te zien in het museum Bevrijdende Vleugels in Best.
Ook de inzittenden van andere zweefvliegtuigen inclusief bemanningsleden van neergekomen sleepvliegtuigen werden door het verzet uit Boxtel geholpen. Na een tijdje verbleven er zo’n 46 Amerikanen, een pool, een Nederlander en enkele Britse geallieerde militairen verscholen in de Kampina. Toen werd door het Oisterwijkse verzet in de nacht van 21 Oktober nog een grote groep airborne-militairen naar de schuilplaats in de Kampina gebracht. Deze groep was afkomstig uit het gebied rond de Loonse en Drunense duinen en bestond uit 47 Britse en Amerikaanse airborne-militairen waaronder Britse Rode Baretten. Zei waren met hun Horsa’s en Waco zweefvliegtuig voortijdig bij het dorpje De Moer, Helvoirt en Udenhout geland.
De Duitsers waren zich wel bewust van de aanwezigheid van al deze geallieerde militairen in de Kampina maar bleken ondanks enkele zoektochten niet in staat hun kamp te lokaliseren. Uiteindelijk bleef de grote groep in de schuilplaats totdat het geallieerde landleger Boxtel naderde. De airborne-militairen begonnen tegen die tijd nogal ongeduldig te worden en wilde graag iets doen maar het ontbrak hen aan voldoende wapens. Het verzet wist hun op verzoek extra wapens te leveren al waren deze van Duitse makelij. Deze wapens waren veelal afkomstig van Duitsers die in kleine groepjes op de terugweg van het front door het gebied kwamen gelopen. Zij werden tijdens hun terugtocht overvallen waarbij het verzet hun wapens en kledingstukken afnam. Deze wapens belande uiteindelijk deels in handen van de airborne-militairen waardoor hun vuurkracht aanzienlijk toenam. De ontwapende Duitsers werden vervolgens door het verzet gevangen gehouden op een boerderij in de bossen en enkelen verbleven zelfs bij de airborne-militairen in hun kamp.
Tegen de tijd dat het geallieerde landleger Boxtel vanuit het oosten bijna had bereikt verlieten de airborne-militairen hun schuilplaats en trokken op naar het dorp dat juist door de Duitsers verlaten bleek te zijn. Toen zij die avond Boxtel binnen liepen werden ze door de dorpelingen als bevrijders onthaald, net voordat het geallieerde leger er arriveerde.
Er verbleven meer dan 100 man in de Kampina. Onder de airborne-militairen verbleven verder nog een groep USAAF piloten en hun bemanning.
Dit verhaal is gebaseerd op informatie uit het boek ‘Kampina Airborne’ door Peter van der Linden.
KAMPINA AIRBORNE
gevluchte en ondergedoken geallieerde airborne-militairen
in natuurgebied de Kampina
Het boek Kampina Airborne gaat over één van de meest unieke gebeurtenissen op het gebied van ondergedoken geallieerde militairen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit waargebeurde verhaal gaat ook over de moed en vastberadenheid van die Nederlanders die met gevaar voor eigen leven en dat van hun dierbaren geallieerde militairen die voortijdig in vijandelijk gebied waren neergekomen hielpen met vluchten en onderduiken.
Tijdens de grootste luchtlandingsoperatie uit de Tweede Wereldoorlog, welke onderdeel was van operatie Market-Garden, zouden niet alle geallieerde transport, sleep en zweefvliegtuigen de landing en dropzones bij Eindhoven, Nijmegen en Arnhem bereiken. Al vanaf de eerste dag van de operatie kwam hierdoor in de provincie Noord-Brabant een groot aantal airborne-militairen en vliegtuigbemanningen voortijdig en ver verwijderd van hun einddoel in vijandelijk gebied terecht. Deze airborne-militairen werden tijdens hun ontsnapping soms door het lokale verzet geholpen en veilig ondergebracht, en in sommige gevallen ook als groep samen gebracht.
Kampina Airborne vertelt het waargebeurde verhaal van de meer dan tachtig geallieerde airborne-militairen die tijdens operatie Market-Garden met hun zweefvliegtuigen voortijdig en ver verwijderd van hun landingsgebieden neerkwamen op Noord-Brabants grondgebied. Deze airborne-militairen waren onder andere afkomstig van de Britse 1ste Airborne Divisie en de Amerikaanse 101ste en 82ste Airborne Divisie. In dit boek staat beschreven hoe deze airborne-militairen na hun landing in bezet gebied door het lokale verzet werden geholpen, wie deze verzetsmensen waren en waar deze airborne-militairen werden ondergebracht. Bij dit verhaal hoort ook het relaas van een aantal luchtmacht militairen en piloten van het Amerikaanse IX Troop Carrier Command en het Britse Glider Pilot Regiment. Voorts worden al hun namen, omzwervingen en gebeurtenissen verteld, die zij in de weken tussen 17 september en 26 oktober van 1944 meemaakten in een gebied ten zuiden van de Noord-Brabantse hoofdstad ’s-Hertogenbosch.
In deze lijst staan de namen van die geallieerde airborne-militairen die schuil gingen in de Kampina en de namen van hun Nederlandse helpers van het Brabants verzet en ondergrondse beweging.
1 S/Sgt. W.W. Potts 365546 UK
2 Sgt. G. Stephenson 850562 UK
3 Sgt. H.E. Leahy 842960 UK
4 L/Bdr. T.H. Buckley 14313943 UK
5 Sgt. J. Whitehead 3528646 UK
6 2nd Lt. J. Szegda OP1510 Poland
7 Sgt. K. Luitwieler 1587 Holland
8 L/Cpl. K. Barnard T/191551 UK
9 Dvr. W. Eggleton 14524207 UK
10 2nd Lt. W.F. Baker 0.2059885 USA
11 T/Sgt. C.S. Domitrovich 36054843 USA
12 S/Sgt. R.D. Ellis 16088020 USA
13 Lt. G.R. Millar 176150 UK
14 Lt. J.H. Barclay 182663 UK
15 Lt. R. Sharp 300729 UK
16 Sgt. E. Cutforth 4914493 UK
17 L/Sgt. J.G. Stubbs 4915072 UK
18 Cpl. R.G. Bennett 4927193 UK
19 Cpl. S. Molden 3523507 UK
20 L/Cpl. S. Pointon 4918915 UK
21 L/Cpl. T. Raines 4922249 UK
22 Pte. H. Aston 14672012 UK
23 Pte. W. Bache 2028527 UK
24 Pte. A.W.J. Baker 6408485 UK
25 Pte. D.E. Colman 7952715 UK
26 Pte. B. Fielding 11252292 UK
27 Pte. S. Glover 5049694 UK
28 Pte. N. Guest 14316554 UK
29 Pte. W. Julian 4915133 UK
30 Pte. S. Lashbrook 5510873 UK
31 Pte. K. McCance 14316596 UK
32 Pte. G.H. Newell 5510818 UK
33 Pte. W. Owen 1790996 UK
34 Pte. N.C. Price 14340278 UK
35 Pte. W. Putterill 4922986 UK
36 Pte. R.A. Race 5124630 UK
37 Pte. E. Tams 4915292 UK
38 Pte. W.H. Wall 4914089 UK
39 Pte. J.R.W. 4917463 UK
40 Pte. C.F.Weate 4914495 UK
41 F/O. P. Jacobson T.430 USA
42 S/Sgt. W.R. Vaught 34235000 USA
43 1st/Sgt. P.R. Moukad 32014260 USA
44 Sgt. T.G. Connell 34235600 USA
45 Sgt. W.R. Hiney 35279916 USA
46 T/5. T.W. Lair 36070609 USA
47 T/5. J.F. Morgan 35111122 USA
48 Pfc. W.J. Connell 37270984 USA
49 Pvt. E.F. Corn 35717979 USA
50 Pfc. K.C. Hahnemann 36285844 USA
51 Pfc. J.W. Kotlarczyk 36176435 USA
52 Pfc. J.E. Schoenborn 36285510 USA
53 Pfc. D. Sufrin 32349314 USA
54 Pfc. C.C. Toepker 35674516 USA
55 Pfc. R.J. Tufnell 36112393 USA
56 F/O. C.O. Ritter T.121680 USA
57 S/Sgt. J. Pruett 15100862 USA
58 Sgt. H.S. Pierzchalski 36239318 USA
59 Pfc. J. Bulinsky 33574833 USA
60 Pfc. K.E. Gagen 35291537 USA
61 Pfc. R.E. Gommoll 32762512 USA
62 Pfc. C. Hammond 35269913 USA
63 Pfc. E. Kosterno 35719222 USA
64 Pfc. B.F. Lambert 34811689 USA
65 Pvt. L.L. Larick 35554180 USA
66 Pvt. C.P. Seibert 31417100 USA
67 Pvt. R.E. Weum 37565171 USA
68 Pvt. C.A. Woods 39042158 USA
69 Pvt. L.E. Wright 39716628 USA
70 2nd Lt. W.F. Brooks 0.807815 USA
71 S/Sgt. H.B. Farr 33350038 USA
72 T/Sgt. C.J. Obergfell 39610698 USA
73 F/O. J.G. Cleary T.122113 USA
74 S/Sgt. J.J. Burke 35523043 USA
75 Sgt. J. Casey 36239071 USA
76 Pfc. M.A. Bokesch 35592298 USA
77 Pfc. S.J. Wyzesien 12167536 USA
78 Pvt. J.M. Grove 33386741 USA
79 Pvt. E.E. Haney 35348874 USA
80 Pvt. E.J. Lyskawa 32475967 USA
81 Pvt. J.P. Nyeste 35592682 USA
82 Pvt. A.C. Robinson 20101904 USA
83 Pvt. P.O. Tamborini 35713094 USA
84 2nd Lt. J.A. Luton O.432595 USA
85 T/4. D.F. Johnson 37321097 USA
86 T/4. R.F. Franks 13058474 USA
87 Pvt. E. Pellum 34214067 USA
88 F/O. A.F. Moss T.835 USA
89 S/Sgt. J.B. Alm 35289171 USA
90 Sgt. S.A. Sulima 36396976 USA
91 T/5. G.L. Porter 34256766 USA
92 Pfc. D.H. Davis 34235444 USA
93 Pfc. J. Mayer 36239267 USA
94 Pfc. D.J. Mitchell 34235539 USA
95 Pfc. L. Shuler 34259385 USA
96 Pvt. W.J.Fichtner 32646592 USA
97 Pvt. N. Lemoine Jr. 34235923 USA
98 Pvt. M.E. Stomberg 36326530 USA
VERZET BOXTEL
Bij de auteur bekend geworden verzetsmensen en helpers uit Boxtel en omgeving
BELANGRIJKE HULP/VERZETSLEDEN BOXTEL
Klaas Dekker, Boxtel
Roel Dekker, Boxtel
Sjef de Jong, politie-agent, Boxtel
Cees van Leeuwen, Esch
Grard van der Meijden, Boxtel
Gabriël Sauer, Dordrecht
Marinus Verhagen, Esch
PERSONEN, BELANGRIJKE ONDERSTEUNING
H.L.A. de Beer, Oirschot
Willem de Groot, boer, Lennisheuvel, Boxtel
Aalt van den Ham, boswachter, Kampina
J. van den Heuvel-Maas, Kinderbos, Boxtel
Louis Katan, Rotterdam
Leo Kurtsjens, boer, Lennisheuvel, Boxtel
Jan Kwant, Boxtel
Wim Meijer, boswachter, Kampina
Van der Meyden, boer, Tongeren, Boxtel
Wim Oerlemans, Udenhout
Pater Janus Optatus van Asseldonk, Udenhout
A.E. Schuurmans, politieagent, Boxtel
Kapelaan Sleegers, Oisterwijk
Johan Hubacher, Oirschot
Willem Nooijen, Oirschot
Meyer, Straten, Oirschot
Louis Termeer, Oirschot
Fam Vlemminx, Oirschot
PERSONEN, HULP VOEDSELVOORZIENING
Jan van Houtem, Kleiner Liempde, Boxtel
Fam de Jong, Boxtel
Jan de Jong, Boxtel
Theo Kurstjens, Lennisheuvel, Boxtel
Albert van Leeuwen, Esch
Fridus van Leeuwen, Esch
Nicolaas van Leeuwen, Esch
P.J. Smits, Boxtel
Bakker Wout van de Laar, Boxtel
PERSONEN EN FAMILIES, ONDERSTEUNING EN LOYALITEIT
Fam J. van Antwerpen, Boxtel
Van Beckhoven, bakker, Oisterwijk
Fam J. de Bie, Boxtel
Ed de Bruin, Boxtel
Zuster Christinette, ziekenhuis Boxtel
Wim Coppens, Vught
Truus Dekker, Boxtel
Zus Dekker, Boxtel
Fam F. van Erp, Boxtel
Burgemeester Francisse, Boxtel
Fam de Groot, Lennisheuvel, Boxtel
Fam van Hal, Boxtel
Sjaan van Heesch-van Boxtel, Boxtel
Dokter Hoek, Boxtel
Jo en Cor van Hooff, Boxtel
Van Iersel (leverancier van boter)
Fam Sjef de Jong, Boxtel
Jan Klijberg, Moergestel
Fam Konings, Esch
Jan vd Laar, Boxtel
Door van der Meijden, Boxtel
Fam F vd Meijden, Boxtel
Fam Schut, Balsvoort, Oisterwijk
Peter Smits, Boxtel
Cris Verwey, Boxtel
Van Zeeland-Hazenberg, Boxtel
VERZET DRUNEN
Bij de auteur bekend geworden verzetsmensen en helpers uit Drunen en omgeving
BELANGRIJKE HULP/VERZETSLEDEN DRUNEN
David Elshout, Drunen
Leo Elshout, Drunen
Henk Stooter, Elshout
Ad Veltman, Elshout
BELANGRIJKE ONDERSTEUNING
Dr. G.C. Akkermans, Drunen
Frans Elshout, Drunen
H. Glaudemans, ’s-Hertogenbosch
Jan van Kempen, De Pesterd
Antoinette Klerks, Elshout
Cor Klerks, Elshout
H. Rumling, Helvoirt
C. van Tooren, Drunen
Henriëtte Veltman-Klerks, Elshout
Jan Veltman, Dunen
Godfridus Visser, Drunen
Broeders Sint Norbertusgesticht Elshout
-Vader-overste Gilbertus Rusman, Elshout
-Rector van Zeeland, Elshout
Paters Dominicanen, schoolgebouw Drunen
-Broeder Clemens
-Broeder Hendrik Gielkens
-Pater Nol Meijers
-Pater Willem Schooneman
-Pater Sjef Verschure
Kapelaan Simons, Drunen
Diverse leden verzetsgroep 'André'
-Adriaan Kuysten, Sprang-Capelle
-Jan Mallens, Kaatsheuvel
-A. Smit, burgemeester, Sprang-Capelle
ALGEMENE HULP
Theo van Delft, Drunen
Piet Elshout, Drunen
Broeder Aloises Hoogervorst, Elshout
Fam van Kempen, De Pesterd
Tiny Metsemakers, Helvoirt
Priester Schelentroot, Helvoirt
Frans Spierings, Elshout
Van Wagenberg, Heusden
Vin Weijers, Waalwijk
Sint Norbertusgesticht Elshout
-Broeder Isfridus Meert
Sint Nicolaas-ziekenhuis, Zusters van J.M.J Waalwijk
-Zr. Overste Irmengard
-Zr. Laetitia
Enkele airborne-militairen uit de Kampina op 25 Oktober. Deze foto, die jaren in het Bevrijdende Vleugels museum in Son werd getoond is bij Boxtel gemaakt. Duidelijk zichtbaar zijn de insignes van de twee Amerikaanse airborne-militairen. Meest rechts de ‘Screaming Eagle’ insigne van de 101e Airborne Divisie en links de AA ‘All- American’ insigne van de 82e Airborne Divisie. Ook een Britse airborne-militair met baret en embleem van het South Staffordshire Regiment is herkenbaar op de foto.